Bilindiği üzere; İlçemize bağlı Elbeyli Kasabasına ismini veren Türkmen boylarından İlbeyliler kolu, Türklerin 1071 Malazgirt Savaşından sonra Anadolu içlerine akınlarda önemli görevler almış ve İznik'in Türk ili olmasında çok önemli rol oynamışlardır. İlbeyler her ne kadar Oğuz Türklerinden oluşmuş olmasına karşın, İlbey boyunun içersinde azımsanmayacak sayıda Çerkeş ve Çeçenlerin varlığı bilinmekte ve kendilerine İlbey obasından saymaktadırlar. İlbeylerin ana yurdu Türkmenistan'dır. Oğuz kolu olan bu topluluğa İlbey denmesinin sebebi ise; Türklerin başkenti korumak ve Türk liderlerinin ( padişah veya beyi ) yakın koruma görevlerini getirmeleri ve ölümüne sadakatleri ve gözü kara olmaları nedeniyle bu lakap verilmiştir. Türk Devletlerine yetenekli ve zeki Komutanlar yetiştirmişlerdir.

Selçuklu komutanı ve İlbey boyu lideri Kutalmışoğlu Süleyman ŞAH Anadolu’daki fetihleri batıya yayarak 1075'te İznik’i Bizans’tan aldı ve burayı başkent yaparak bağımsızlığını ilan etmiştir. İznik Müslüman Türklerle tanışması bu tarihle başlamıştır.

Süleyman Şah, Bizans'ın iç çekişmelerden faydalanarak, bölgede hâkimiyetini güçlendirdi. İznik'te yeni bir Türk devletinin kurulması, Anadolu'ya gelen Türkmenlerin birleşmesini temin edip, doğudaki Müslüman Türklerin büyük topluluklar halinde bölgeye gelmelerine sebep oldu.  Hürriyet ve adalete kavuşan yerli halk ise kısa zamanda seve seve Müslüman oldu. Çeşitli gayelerle bölgeye gelen Türkmenleri emrinde birleştiren Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Anadolu'da birlik ve hakimiyetini güçlendirmek, Fırat boylarında ve Kilikya taraflarında toplanmaya çalışan Ermeni gruplarına mani olmak için harekete geçti. 1082 yılında Çukurova'ya giden Süleyman Şah, Adana ve Antakya bölgesini ele geçirdi.1086'da Suriye Selçuklu meliki Tutuş'la yaptığı savaşta yenildi ve savaş meydanında vefat etti. Devlet bir süre Süleyman Şah'ın İznik'te vekil bıraktığı Ebü'l-Kasım tarafından yönetildi. Kılıç Aslan'

1096 tarihinde İznik'e gelerek Tahta geçti. Haçlı seferleri başlaması nedeniyle İznik önlerine gelen haçlı orduların şehrin yağmalanmasını ve katliamı önlemek amacıyla, Bizans İmparatorluğa Şehir teslim edildi. Her ne kadar Şehrin 1096 yılında Bizans İmparatorluğu verilmiş olmasına karsın şehirde uzun süre Türk nüfusu varlığını koruduğu bilinmektedir. Bizans tarihçeleri şehirde kalan Türk nüfusunun Bizans ordusunda görev yaptığını iddia etmelerine karşın Osmanlı devletin kuruluş aşamasında bölgedeki Türk nüfusunun güney Marmara bölgesindeki fetihlerde etkisi yüksektir. Anadolu Selçuklarından şehirde herhangi bir yapı kalmamıştır. Kayıtlara göre Selçuklu Padişahın kullandığı Sultanikon sarayı olarak adlandırılan yerin büyük ihtimalle geç Bizans saraylarından birinin tadilat edilerek kullanıldığı, (Yenişehir kapı ve Ayasofya kilisesi arasında antik tiyatro civarı olma ihtimali yüksektir ) Yenişehir kapı ile göl arasında bazı burçların Selçuklular tarafından yapıldığı bilinmekte olup Selçuklu mezarlığının Yenişehir kapı dışında olduğu Bizans kayıtlarından anlaşılmaktadır.

Osmanlı Devletinin kurulmasını müteakip; İznik şehrinin alınması birinci öncelik olarak gösterilmiştir. İznik şehrinin surlarının güçlü ve surların önünde su hendeği olması, göl sayesinde ikmal sağlaması, şehrin uzun süre kuşatılmasına neden olmuştur. Osmanlı devleti tarafından 1321 yılından itibaren kuşatmaya başlamış bugünkü Dırazali ve Karadin köyü civarında kale kurulduğu bilinmektedir. 1331yılında şehir Osmanlı Devletine teslim olmuştur.

Türklerin 1076 yılında İznik bölgesine yerleşen ilk grup olan İlbeylilerin Şehrin Osmanlı

 Devletinin egemenliğine girmesini müteakip tekrar bu bölgeye gelmeleri tahmin etmek zor olmasa gerek. Elbeyli kasabasına isminin, büyük ihtimalle İlbeylerin anılan bölgede yurt tuttukları uzun süre bu bölgede kalmaları nedeniyle İlbeylerden dolayı verilmesi tabii karşılamak gerekir. Elbeyli kasabasının kuruluşunun derinlemesine araştırması için; Selçuklu kayıtlarının, Osmanlı arşivlerinden Kocaeli ve Bursa Tapu- Tahrir Defterlerinin incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca kasabada (İnikli ve Ömerli Köyleri dahil ) mevcut Osmanlı yapıların ve günümüze kalmış Osmanlı mezar taşlarının bulunup tahrir defterleri karşılaştırılmasında yarar vardır.
Ertan UYAN

ertanuyan@ttmail.com

K A Y N A K Ç A                               :

Bizans Historia Tarihi (Niketas Khoniates)

Büyük İlbeyli  Selçuklu Türk İslam Cematı 1998-1998  1000 Yııllık Belgeli Tarihi

(SEYYİD VEYSEL SEMİH   DANİŞMEND)

Selçuklular Zamanın’da Türkiye (Osman Turan)

İslâm Ansiklopedisi Türk Diyanet vAKFI YAYINLARI

Bizans Mikhail Psellos’ un Tarihi (Mikhail Psellos)

Bizans Ordusunda Ücretli Türk Askerlerİ (Yusuf AYÖNÜ)

iznik için osman gazi ve bizans mücadelesi (Halil İNALCIK )

 İznik Tarihçesi ve Eski Eserleri,Semavi Eyice, istanbul 1988,

Osman Gazi'nin İznik Kuşatması ve Bafeus Savaşı (Halil İNALCIK )

Bu haber 5442 kez görüntülendi.