İsmail Özgören

Paşa’nın Mezartaşı Çalındı Mı ?

Değerli Dostlar,

Geçen hafta bir dostumuzun düğünü için Ankara’dan İznik’e gelmiştim. İlçemize geldiğimde genelde tarihi mekanlarını ve türbelerini ziyaret ederim. Çandarlı Halil Paşa türbesini ziyaret ettiğimde şu manzarayla karşılaştım. Paşa’nın ayakucu mezar taşı yoktu. Önceki araştırmalarımda Paşa’nın ayakucu mezar taşının var olduğunu biliyorum…

Hafızam beni yanıltmadı…

Ankara’ya dönünce eski İznik fotoğraf arşivimi taradım.

Evet, Çandarlı Halil Paşa’nın ayakucu mezar taşı yoktu.

Detaylara girmeden önce Çandarlı Halil Paşa’yı bir tanıyalım.

Çandarlı Halil Paşa Türbesi,Kılıçaslan Caddesi üzerinde eski Belediye itfaiyesinin karşısında Çandarlı Halil Paşa’ya aittir. Çandarlı Halil Paşa, Fatih Sultan Mehmed’in sadrazamlarındandır. İstanbul’un alınmasının yeni Haçlı seferlerine neden olabileceğini belirterek Fatih’in kararına karşı çıkmış, İstanbul 1453’de alındıktan sonra idam edilmiş ve Osmanlı tarihinde ilk idam edilen sadrazam olarak kayıtlara geçmiştir. Paşa’nın idam ediliş zamanı hicrî takvime göre 859-860 yılındadır. Paşa’nın ajanlık yaptığı içinde öldürüldüğünü söyleyenlerde vardır.Koyunluoğlu, kitabede hem kendisinin ve hem de babasının “Paşa” olarak gösterilmemesini dikkate değer olduğunu, buna sebep olarak da Fatih korkusu nedeniyle yazılmadığını bildirir. Geniş açıklamayı yazmış olduğum “Dört Kapı Dört Medeniyet İznik” kitabım da bulabilirsiniz.    

Türbede Ç. Halil Paşa’dan başka oğlu Yusuf Çelebi, oğullarından Kazasker Süleyman Çelebi ile Vezir-i Azam ikinci İbrahim Paşa’nın kabri, İsa Paşa oğlu İbrahim Çelebi ve 969 H./ 1556 M.’de vefat etmiş olan üç kızı medfundur.

Türbede 2012 yılından önce kitabeleri tahrip olmuş on iki mezar taşı vardı. K. Otto-Dorn yapıyı yaklaşık 834 H. / 1430 M. yılları arasında tarihlemektedir. E.H.Ayverdi, türbeyi II. Murad döneminde (1421-1451) yapılan eserleri arsında inceler.

Türbe, restorasyondan önce düzensiz bir yapı idi. Kuzey ve batı duvarında bir pencere vardı. Yapının batı cephesi kesme taş, diğer kısımları moloz taş ve kerpiçle örülmüştü. İznik Belediyesinin katkılarıyla yenilenmiştir.

Bu türbede ki sorun Halil Paşa’nın mezar taşının akıbetiyle ilgilidir. 

Benim arşivimde bulunan fotoğrafları siz kıymetli okurlarımla paylaşarakyorumlamaya çalışalım. 

Paşa’nın ayakucu mezar taşı restorasyondan önce var iken, 2012 yılındaki restorasyondan sonra mezar taşının yarıdan yukarısı görülmemektedir.   

Ayrıca, Paşa’nın başucu mezar taşı restorasyondan önce kırık ve yerde parçalı halde duruyordu, yenilemeden sonra kırık olan parçalar birleştirilerek yerine konulmuştur. Türbenin etrafına baktığım halde Halil Paşa’nın ayakucu mezar taşını bulamadım. Fotoğraflara sizlerde bakarsanız net olarak mezar taşının olup olmadığını göreceksiniz!

Değerli Dostlar,

Mezar taşı şu anda nerededir?

Bunu bilmiyoruz…

2012 Ekim ayından buyana yaklaşık olarak dokuz ay geçti. Yetkililer bunun farkına varamadılar mı? Bunu da bilmiyoruz.

…

Şunu emin olarak biliyoruz ki, tarihi eserlerimizin birçoğu yurtdışına kaçırılmıştır. Hatırlarsanız, geçen sene Bursa, Yenişehir İlçesi’ndeki 16. yüzyıldan kalma Sinan Paşa Camii’ne ait İznik çini levhaları yoğun diplomatik çabalar neticesinde Türkiye’ye getirilmişti.

Arzumuz, Çandarlı Halil Paşa’nın mezar taşının biran önce bulunması ve yerine konmasıdır.  

Değerli dostlar

Biz ecdadımızın eserlerini korumak zorundayız...

Gelecek nesillere bırakılacak en değerli miras, güzel ahlak ve tarihimizdir.

Saygılarımla…

İsmail ÖZGÖREN
Araştırmacı-Yazar
http://ismail-ozgoren.tr.gg