İznikli araştırmacı yazar, İznik tarihine Dört Kapı Dört Medeniyet adlı kitabı ile ışık tutan Bakanlıklararası TUBİM çalışmalarında  Diyanet İşleri Başkanlığı temsilcisi İsmail Özgören, iznikrehber.com’daki köşesi ile İznik tarihine ışık tutmaya devam ediyor. İznikrehber.com takipçileri için özel olarak kaleme aldığı 3 bölümden oluşan  “İznik’te Bilinmeyen Camiler ve Mescitler ” yazısının birinci bölümü sizlerle;

Kıymetli Okurlarım, medeniyetlere beşiklik eden İznik, M.Ö.7000 yıllık mazisi ile Helen, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı eserlerini bağrında barından ülkemizdeki ender şehirlerden biridir.

Şehrimiz, Türk-İslam kültürü bakımından eşine az rastlanır tarihi yapılarla doludur. Camiler, mescitler, türbeler, hamamlar bunlardan bir kaçı. Bu eserlerin başında da camiler ve mescitler gelmektedir.

Güzel İznik’imizde, Ayasofya Camii (Orhan Camii), Yeşil Camii, Hacı Özbek Camii, Eşrefzade Camii, Mahmut Çelebi Camii, Yakup Çelebi Camii ve Şeyh Kutbuddin Camii gibi tarihi ehemmiyeti olan camilerimizin varlığından haberdarız ve buralarda ibadet ediyoruz. Acaba, ilçemizde başka camiler ve mescitler var mıydı? Varsa da biz bundan ne kadar haberdarız? 2 Mart 1331 tarihinde Orhan Gazi’nin Yenişehir kapıdan içeri girerek İznik’i aldığı o günden bu güne, şehrimizde neler vardı?(İsmail Özgören, Dört Kapı Dört Medeniyet İznik, s.75, 2011)

İznik’te 16. yüzyılın ilk çeyreğinde 21’i Müslümanlara, 2’si gayri Müslimlere ait 23 mahalle bulunmaktadır. (Uluslar Arası İznik Sempozyumu, s. 287) Bu mahallelerin idaresini 19. yüzyılın ilk yarısına kadar imamlar ve papazlar yürütmekteydi. 16. yüzyılın ilk çeyreğinde İznik’te 4 cami, 5 imaret, 12 zaviye, 2 medrese, 13 mescid, 1 muallimhane ve 2 hamam olduğu bilinmektedir.16. yüzyılda bulunan mescitlerin bir kaçı şunlardır. Şeyh Abdi Mescidi, Hüsam Bey Mescidi, Savcı Subaşı Mescidi, Karaoğlan Mescidi ve Hacı Eyne Bey Mescidi İznik’te bilinen camilerden birkaçıdır. (İsmail Özgören, Dört Kapı Dört Medeniyet İznik, s.85, 2011)1675 yılında İznik’i ziyaret eden Covel isminde bir seyyah, İznik’te 6 cami ve 18 mescidin olduğu belirtiyor. 

Araştırmalarımıçok değerli siz İznikli okurlarım için derinleştirdiğimizde saydığım mescitlerden başka da cami ve mescitlerin İznik’te var olduğunu öğrendim. Kamil Kepecioğlu Bursa Kütüğünde şu bilgilere rastlıyoruz.

AKÇA MESCİD

İznik’te bulunduğu kabul edilen bu mescidin şu vakıfları vardır: 1- Hacı Ömer mahallesinde (Eski tarihlerde İznik’te bulunan bir mahalle ismi) çini kârhanesi (gelir getiren çini dükkânı),Mescid yanında bahçe, İnebey(bir mevki adı) yerlerinde üç pare (parça) yer, bir mermer ev ardında Arık Ali’nin vakfeylediği yer ve mescidin çerağı için bir ev, yine Hacı Ömer mahallesinde iki kıt’a yer ki, birisine ev yapılmıştır. Diğer iki yer ki, birisi Eşrefzâde ve Karaoğlan vakıflarına dâhildir. Akça Mescid’in tarihi kaynaklarda İznik’in hangi mahallesinde veya sokağında inşa edildiği belirtilmemiştir.(Kamil Kepecioğlu Bursa Kütüğü, c.I s. 99)

ALÂEDDİN MESCİDİ

Bu mescid İznik’te olup “Sırlı Mescid” namıyla ün yapmıştır. Bu mescidin mesalihi için Alâeddin Çelebi mescidkurbünde (yakınında) bir ev, Hacı Mahmud’un evine bitişik diğer bir ev, Hasbahçekurbünde bir ev arsası, Bakkallar Çarşısı’nda dükkân arsası, Orhan Bey yerleri hududunda 50 dönüm arazi ve bağlar vakfetmiştir. Aşçı Memi de, bu mescidin imamına 500 akçe vakfedip her gün üç ihlâs okunmasını şart eylemiştir. (Kamil Kepecioğlu Bursa Kütüğü, c.I s. 106)

BEY MESCİDİ

İznik’tedir. Bu mescide, Pazarkapı’sından dışarıda, üç dönüm tarla, bir kıt’a zemin ve mescid civarında üç yer ve İznik şehri içinde üç dükkân yeri ve Bey Mescidi mahallesinde iki ev vakfedilmiştir. Bugün bu mescid yoktur. Harap olmuştur. Yavuz Selim zamanında inşa edildiği tahmin edilmektedir.(Kamil Kepecioğlu Bursa Kütüğü, c.I s. 199)

CAMİ

Elbeyli Beldesi sınırları içerisindedir. Asıl adının ne olduğu tam bilinmemektedir. 11.90 x 11.70 ve yüksekliği de 6 m ebatlarında olan cami kalıntısının üst çatı kaplaması tamamen yok olmuş, bunun yanında dört duvarı halen ayakta, mihrabı ve pencere yerleri bulunmaktadır. Ancak bakımsızlıktan içerisindeki ağaç ve çalılardan girebilmek mümkün değildir. Bu caminin geniş çaplı bir onarıma ve araştırılmaya ihtiyacı vardır.

İSMAİL ÖZGÖREN
Araştırmacı-Yazar
ismail-ozgoren.tr.gg

Bu haber 4969 kez görüntülendi.